خدمات پزشکی هسته ای

پزشکی هسته ای چیست؟

خدمات پزشکی هسته ای از فن‌آوری‌های ایمن ، بدون درد و ارزشمند برای تصویر برداری از بدن و درمان بیماریها استفاده می کند . تصویر برداری پزشکی کاری منحصر به فرد است زیرا اطلاعات جامعی از ساختمان و عملکرد بدن در اختیار پزشکان قرار می دهد ،این پدیده روش خوبی جهت جمع آوری آندسته از اطلاعات پزشکی است که نیازمند عمل جراحی و یا مستلزم آزمایشات تشخیصی پر هزینه می باشد و یا اصلاًاز طریق دیگری قابل دسترسی نسیت. فرایند تصویر برداری پزشکی هسته ای غالباً ناهنجاریها را درهمان مراحل اولیه خیلی زودتر ازاینکه عوارض بیماری توسط سایرآزمایشات پیشرفته قابل تشخیص باشد دربدن فرد تشخیص می دهد. مقدارتشعشع وارد شده در فرایند تصویربرداری هسته ای کمتر از میزانی است که دررادیولوژی تشخیصی بکارمی رود و این میزان اشعه دریافتی درحد دوز مجاز می باشد .

راهنمای اسکن های مختلف

اسكن پرفيوژن ميوكارد به روش SPECT در چه گروهي از بيماران بيشتر كمك كننده است؟

  1. تشخيص و يا رد بيماري عروق كرونر در بيماران با خطر ”متوسط“ و يا ” كم تا متوسط“ گرفتاري عروق كرونري
  2. تشخيص ويا رد بيماري عروق كرونر در بيماران با خطر پائين، كه داراي تست ورزش غير طبيعي و يا مشكوك مي با شند.
  3. تشخيص بيماري عروق كرونر در بيماراني كه با درد سينه حاد به بخش اورژانس مراجعه مي كنند ولي نوار قلبي طبيعي و يا مشكوك دارند .
  4. تعيين ريسك قبل از عمل در بيماراني كه كانديد جراحيهاي بزرگ بوده، داراي ريسك فاكتور بيماري عروق كرونر مي باشند .
  5. تعيين اهمّيت هموديناميك تنگي هاي متوسط عروق كرونري (% 75-25) مشاهده شده در آنژيوگرافي
  6. ارزيابي ميزان بهبود پرفيوژن ميوكارد بعد از انجام ترميم عروقيPCI ))و يا جراحی باز
  7. تعيين پيش آگهي در گروه خاصي از بيماران مانند افراد مسن ، ديابتيك و همچنين بدنبال جراحي كرونري
  8. تعيين وسعت ميزان نسج Viableقبل از انجام مداخله عروقي و جراحي عروق كرونري
  9. در بيماران دريچه ای قلب برای تشخيص CADهمراه به خصوص در سنين بالای 40 سال در حضورریسک فاکتورهای ماژور

اسكن پرفيوژن ميوكارد به اين سؤالات باليني ما پاسخ گو مي باشد

  1. آيا فرد بدون علامتي كه داراي ريسك فاكتورهاي متعدد مي باشد ، مبتلا به بيماري عروق كرونري مي باشد؟
  2. آيا بيمار مراجعه كننده با درد سينه آتيپيك مبتلا به بيماري عروق كرونري مي باشد؟
  3. آيا بيمار مراجعه كننده با درد سينه حاد كه نوار قلبي مشكوك دارد دچار انفاركتوس قلبي شده است؟
  4. چطور مي توان بيمار مبتلا به آنژين صدري پايدار رابصورت مقرون به صرفه تري ارزيابي نمود؟
  5. آيا علّت نارسائي قلبي بيمار بدليل گرفتاري عروقي كرونري مي باشد؟
  6. آيا دربيمار مبتلا به كارديوميوپاتي ، بيماري عروق كرونري وجود دارد؟
  7. آيا داروهاي شيمي درماني باعث كارديوتو كسسيته شده اند؟
  8. در بيماران نارسايی قلبی : جهت برگشت VIABILITYو جهت بررسی نارسایی قلب بعنوان علت CAD

اسكن استخوان در بيماران زير كمك كننده مي باشد:

  1. تشخيص و پيگيري متاستاز استخواني
  2. وجود يا عدم وجود شكستگي
  3. ارزيابي علت درد پشت و يا درد استخواني غير قابل توجيه
  4. ارزيابي اهميت ضايعه استخواني مشاهده شده در گرافي ساده
  5. تشخيص نكروز آواسكولر
  6. تعيين علت درد در محل پروتز مفصلي
  7. ارزيابي زنده بودن نسج استخواني پيوندي
  8. بررسي علت تأخير جوش خوردگي در محل شكستگي
  9. تشخيص و پيگيرسي ميزان فعاليت بيماري پاژه استخوان
  10. تشخيص مراحل مختلف Reflex Sympathic Dystrophy
  11. ارزيابي بلوغ استخوان سازي هتروتوپيك جهت تصميم گيري براي جراحي
  12. پيگيري ميزان فعاليت تومور استخواني و نسج نرمي بعد از شيمي درماني بوسيله راديو داروهائي مانند Tc-99m MIBIيا تاليوم201

اسكن تيروئيد

  1. افتراق بين بيماري گريوز از ساير علل هيپرتيروئيدي مانند تيروئيديت يا هيپرتيروئيدي ناشي از مصرف مواد يددار.
  2. افتراق بين بيماري گريوز از گواتر مولتي ندولر توكسيك در صورتيكه ساير تستها كمك كننده نباشند.
  3. ارزيابي وضعيت فونكسيونل ندول تيروئيدي در صورتيكه انجام بيوپسي سوزني مقدور نباشد و يا نا موفق باشد (افتراق ندول سرد از ندول گرم يا داغ.)
  4. آيا تودۀپشت جناغي منشاٴ تيروئيدي دارد؟(گواترپشت جناغي)؟
  5. تشخيص آنومالي مادرزادي تيروئيد مانند آژنزي، اكتوپي، تيروئيد زير زباني و... در نوزادان .
  6. درمان با يد راديواكتيو(I-131) براي گريوز يا گواتر ندولر توكسيك .
  7. اسكن تمام بدن با I-131در بيماران مبتلا به كانسر تيروئيد جهت براي تشخيص متاستازي موضعي (غدد لنفاوي) و يا دوردست ( ريه ، استخوان و مغز) .
  8. اسكن پاراتيروئيد :كمك به لوكاليزه كردن آدنوم پاراتيروئيد قبل از جراحي در بيماران مبتلا به هيپرپاراتيروئيدي اوليه و يا در صورت تداوم هيپرپاراتيروئيدي بعد از جراحي (پاراتيروئيدكتومي ) و تشخيص آدنوم اكتوپيك.

اسكن ديناميك كليه در بيماران زير كمك كننده مي باشد:

  1. بيماراني كه نياز به ارزيابي عملكرد كليوي و ميزان دفع از كليه مي باشند.
  2. هر كدام از كليه ها چند درصد از كل عملكرد كليوي را شامل مي گردند.
  3. محاسبه GFRهر كدام از كليه ها به تفكيك
  4. از رنوگرام مي توان جهت رّد و يا تأ ييد انسداد ادراري استفاده نمود.
  5. با استفاده از ديورتيك رنوگرام مي توان ديلاتاسيون انسدادي را از غير انسدادي افتراق داد.
  6. با استفاده از تست كاپتوپريل مي توان هيپرتانسيون ثانوي به تنگي عروق كليوي را رد و يا تأييد كرد.

اسکن کاپتوپریل کلیه

جهت تعیین وجود و یا عدم وجود تنگی شریان کلیوی در بیماران با پرفشاری خون است. فرق این روش با دیگر روشها در این است که اگر مثبت خوانده شود سودمندی آنژیوپلاستی صد در صد است .ضمنا در این جا میزان خونرسانی و عملکرد کلیه ها و نیز وجود انسداد هم بررسی می گردد. Captopril Renal Scan

اسكن كليه براي تشخيص هيپرتانسيون رنوواسكولار بيشتر در بيماران

  1. هيپرتانسيون ناگهاني يا شديد
  2. هيپرتانسيون مقاوم به درمان طبي در يك بيمار مطيع
  3. bruitدر شكم يا پهلو
  4. بدتر شدن عملكرد كليه طي درمان با مهاركننده ACEدر بيمار مسن هيپرتانسيو
  5. رتينوپاتي هيپرتانسيو درجه 3 يا 4
  6. بيماري انسدادي در ساير بسترهاي عروقي اعضا
  7. شروع هيپرتانسيون در سن زير 30 سال يا بالاي 55 سال

اسكن استاتيك از قشر كليه ها در موارد زير كمك كننده مي باشد:

  1. تشخيص و يا رد پيلونفريت
  2. تعيين ميزان عملكرد هر كليه نسبت به كل عملكرد كليه ها
  3. تشخيص آنومالي مادرزادي (آژنزي، هيپوپلازي، اكتوپي و ....) و تعيين ميزان عملكرد كليه اي كه دچار آنومالي مي باشد.
  4. كليه نعل اسبي و كليه نعل اسبي كاذب
  5. حساسيت به مواد كنتراست يددار
  6. اسكن بيضه در افتراق تورسيون حاد از پروسهٔ التهابي (اپيديديمواركيت) كمك كننده مي باشد .

سيستوگرافي ايزوتوپيك (Radionucleide VCUG)براي تشخيص، ارزيابي كمي (تعيين شدت) وپيگيري ريفلاكس وزيكواورترال كمك كننده مي باشد .

اسكن كبد و مجاري صفراوي در تشخيص موارد زير كمك كننده مي باشد

  1. بيماران مشكوك كوله سيسيت حاد
  2. ارزيابي و تشخيص انسداد صفراوي
  3. تشخيص نشت صفراوي
  4. افتراق هپاتيت نوزادي از آترزي مجاري صفراوي
  5. تشخيص ديسكينزي كيسه صفرا
  6. تشخيص كيست مجراي كوله دوك

اسكن كبد و طحال

  1. در بيماري كه تودۀكبدي دارد مي تواند هيپرپلازي ندولار كبدي را تشخيص دهد.
  2. در تشخيص طحال فرعي كمك كننده مي باشد.
  3. در بيماران مبتلا به هپاتواسپلنومگالي مي تواند ميزان عملكرد كبد را ارزيابي نمايد.
  4. در افرادي كه ترومبوسيتوپني آنها با اسپلنكتومي درمان شده است.
  5. تعيين ماهيت يك توده اتفاقي به عنوان بافت طحالي فونكسيونل
  6. اسكن كبد با گلبولهاي قرمز نشاندار به روش SPECTدر بيماري كه با تودۀ كبدي مراجعه كرده است مي تواند همانژيوم كبدي را با ويژگي بالائي از ساير توده ها افتراق دهد.

اسكن با گلبولهاي قرمز نشاندار در بررسي خونريزي گوارشي در موارد زير كمك كننده مي باشد:

  1. در صورت مشاهده خون در ركتوم ، منشأ خونريزي گوارشي تحتاني از كجاست؟
  2. در بيمار مبتلا به خونريزي گوارشي كه ارزيابي آندوسكوپيك فوقاني و تحتاني منفي بوده است، آيا منشأ خونريزي گوارشي از رودۀباريك مي باشد ؟
  3. در صورتيكه تست خون مخفي مدفوع مثبت باشد، آيا خونريزي مزمن گوارشي با شدت كم وجود دارد ؟
  4. در كودك مبتلا به خونريزي گوارشي تحتاني آيا علت خونريزي ديورتيكول مكل مي باشد ؟

اسكن پرفيوژن و ونتيلاسيون (تهويه ) ريه در بيماران زير كمك كننده است:

  1. تشخيص آمبولي ريوي
  2. تشخيص تكرار آمبولي ريوي
  3. ارزيابي كمي و پيشگوئي ميزان نسج ريه باقيمانده بدنبال اعمال جراحي .
  4. اسكن تمام بدن با 99mTc-Octerotide براي ارزيابي ميزان پخش كانسر ريه با سلول كوچك .
  5. اسكن تمام بدن و SPECTبا آنالوگهاي گيرنده هاي سوماتواستاتين مانند 99mTc- Octerotide براي تشخيص و لوكاليزاسيون تومورهاي نورواندوكرين مثل گاسترينوما ، انسولينوما ، گلوكاگونوما ، VIP، نوروبلاستوم ، كارسينوئيد و ديگر تومورهاي نوروآندوكرين .
  6. تعيين بررسي متاستاز در كارسينوم مدولري تيروئيد به اسكن (DMSA(V.

اسكن پرفيوژن مغز در تشخيص موارد زير كمك كننده مي باشد:

  1. تشخيص سكته مغزي Stroke) ).
  2. تشخيص اسپاسم عروقي مغزي.
  3. ارزيابي دمانس وتعيين نوع آن
  4. تشخيص و تعيين محل صرع موضعي
  5. ارزيابي ميزان رزرو جريان خون مغزي با استفاده از استرس با دياموكس ( استازولاميد )
  6. ارزيابي تروماي مغزي
  7. اسكن مغز با سستاميبي (Tc-99m MIBI)در افتراق عود تومور مغزي از نكروز بعد از راديوتراپي

اسکن هسته های قاعده ای مغز در تشخيص موارد زير كمك كننده مي باشد:

  • سندرم های پارکینسون
  • افتراق لرزش اولیه از سندرم های پار کینسون مثل multiple system atrophy(MSA), progressive supranuclear palsy (PSP)
  • تشخیص بسیار زودرس بیماری پارکینسون
  • افتراق سندرم های پار کینسون از پارکینسون های دارویی و روانی
  • افتراق دمانس لوی بادی (dementia with Lewy bodies) از بیماری آلزایمر

در بيماران مبتلا به كانسر پستان

  1. سينتي ماموگرافي : براي تشخيص كانسر پستان در گروه خاصي از بيماران با ريسك بالا (بيماران با پستانهاي متراكم كه ماموگرافي در آنها تشخيصي نمي باشد، سابقه جراحي قبلي پستان، وجود ايمپلنت يا وجود ساير علل گمراه كننده)
  2. لنفوسينتي گرافي : براي تعيين محل غدۀلنفاوي نگهبان (Sentinel node)جهت انجام بيوپسي اكسيزيونال و تصميم براي انجام ديسكسيون آگزيلاري حين عمل در صورتيكه قطر تومور كمتر از 2 سانتي متر باشد.
  3. اسكن استخوانهاي تمام بدن
  4. اسكن با Sestamibi جهت پيشگوئي پاسخ به شيمي درماني (MDR1)